Notariusz jest płatnikiem podatku od spadków i darowizn oraz podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego, co oznacza, że ma obowiązek podatek pobrać i odprowadzić na konto właściwego urzędu skarbowego.
O podatku od spadków i darowizn traktował poprzedni artykuł, kilka więc słów o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej PCC). Notariusz pobierze podatek (z pewnymi wyjątkami) od: umowy sprzedaży, umowy zamiany, umowy dożywocia, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienia hipoteki, ustanowienia odpłatnej służebności, umowy spółki.
Obowiązek zapłaty podatku ciąży w przypadku osób fizycznych: przy umowie sprzedaży – na kupującym; przy umowie zamiany – na stronach czynności; przy umowie dożywocia – na nabywcy własności nieruchomości; przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności; przy ustanowieniu odpłatnej służebności – na nabywającym prawo służebności; przy ustanowieniu hipoteki – na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki.
Obowiązek zapłaty podatku ciąży na podatnikach tego podatku, a jeśli podatników jest kilku, jak w przypadku umowy zamiany, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są strony umowy zamiany. Art. 6. ustawy PCC wymienia, co stanowi podstawę opodatkowania. I tak m.in. przy umowie sprzedaży jest to wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego; przy umowie zamiany lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu – różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali, w pozostałych przypadkach przy umowie zamiany – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek; przy umowie dożywocia – wartość rynkowa nieruchomości; przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku; przy ustanowieniu odpłatnej służebności – wartość świadczeń osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione; przy ustanowieniu hipoteki – kwota zabezpieczonej wierzytelności.
Stawki podatku określa art. 7. Ustawy PCC i wynoszą one m.in.: od umowy sprzedaży nieruchomości, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%, innych praw majątkowych – 1%; od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny: przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%, przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych – 1%; od odpłatnej służebności – 1%, od ustanowienia hipoteki: na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty zabezpieczonej wierzytelności – 0,1%, na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej (oprocentowanie zmienne) – 19 zł. W przypadku gdy kupujący nabywa co najmniej sześć lokali mieszkalnych stanowiących odrębne nieruchomości w jednym lub kilku budynkach wybudowanych na jednej nieruchomości gruntowej, opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, lub udziały w tych lokalach albo nabył już co najmniej pięć takich lokali lub udziały w nich, stawka podatku od zawartej z tym samym kupującym umowy sprzedaży szóstego i każdego następnego takiego lokalu w tym budynku lub budynkach lub udziału w takim lokalu, wynosi 6%.
Zgodnie z art. 9 PCC zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne m.in. sprzedaż własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym (gruntów o powierzchni ponad 1 ha), wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku dokonania czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia, zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej ustawy SD; sprzedaż, której przedmiotem jest prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.
